poniedziałek, 20 stycznia 2014

Tadeusz Żeleński - Boy "List prywatny do Kornela Makuszyńskiego"

Będąc w trakcie lektury "Słówek" T. Żeleńskiego - Boya, natrafiłam na dosyć ciekawy wiersz, kierowany do Kornela Makuszyńskiego. Przyznam szczerze, że po raz pierwszy czytałam tak długą i piękną poezję mającą na celu zachęcić przyjaciela do (mówiąc po naszemu) schlania się w sztok... 
Jako, że oboje panowie należą do grona naszych szacownych Jubilatów, pozwolę sobie przytoczyć tu ów "list":

List prywatny do Kornela Makuszyńskiego
nakłaniający go do spożycia wieczerzy o Żorża

Zatem namawiasz mnie, miły Kornelu,
Ażeby kropnąć felieton dla "Słowa"?
Czemu nie? Owszem, drogi przyjacielu,
Zbyt jest zaszczytną dla mnie ta namowa,
Bym się nie skusił zasiąść z Jaśnie Państwem
Pomiędzy jednym a drugim pijaństwem.

Temat? Ach, temat!... Ty, mistrzu mój łysy,
Coś włosy stracił w pielgrzyma włóczędze,
Coś nos swój wściubiał za wszystkie kulisy
I z wszech stron ziemską penetrował nędzę,
Ty wiesz, że w tym jest felietonu sztuka,
Że pióro samo, kędy chce, go szuka.

Połykać chciwie życia chleb powszedni,
Sok wszystek wyssać by z najlichszych zdarzeń,
Krwią własną w nektar go zaczynić przedni,
Wzmocnić zaprawą z własnych snów i marzeń
I w kunszt zmieniwszy wydać drugą stroną,
Wołając: "Życia chcecie? Oto ono!..."

Myśli zmęczone rozpuścić samopas,
Niech senne błądzą w ulicznym rozgwarze,
Niech w każdym szynczku przystaną na popas,
Pomarzą tęsknie w każdym lunaparze
I niech wędrówki swojej znaczą szlaki
W atramentowe kreśląc je zygzaki...

To już szczęśliwie mija drugi tydzień,
Jak pilnie badam tętno tej stolicy:
Ptaszki śpiewają nam swoje dobrydzień,
Gdy nas przed Żorżem ujrzą na ulicy,
Słoneczko wita swym pierwszym promykiem,
Na który w odzew bucham szczęścia rykiem...

Drugi już tydzień pędzę w tym przybytku,
Gdzie nafta mieni się w wino szampańskie;
Literat biedny, przywykam do zbytku,
Dzieląc bratersko te igraszki pańskie;
Cud kanaeński witam duszą całą
Myśląc pobożnie: "Ach, byle tak trwało!..."

Ach, gdybyż w słowach móc oddać zupełnie
To, co w pijackim łbie gzi się cichutko!
Gdybyż pochwycić tej radości pełnię,
Co świat obrębia tęczową obwódką
I myśl uskrzydla tak, aż zacznie, bosa,
Pląsać "po desce" krokiem Dionizosa...

Och, gdybyż zakląć te, co w nas są wtedy,
Nieopisane uśmiechy dziecięce,
Te zadumania godne ksiąg Rigwedy,
Spojrzenia obce pożądania męce,
Co rozpinają ponad płcie odmienne
Jakiejś czystości girlandy promienne...   

Gdybyż wyśpiewać móc ten dziw po dziwie!
Te zasłuchania nad wieczności tonią,
Gdy rzępolony Walc nocy fałszywie
Brzmi nam zaświatów kosmiczną harmonią
I stapia z naszym się jestestwem całem
Bijąc w strop szklanny potężnym chorałem...

 Ach, gdybyż oddać te świty przecudne,
Walczące z jaśnią rozet elektrycznych,
Gdy światło z światłem igra dziwne, złudne,
Sączy się zwolna w strumieniach mistycznych
Albo wałęsa się w promykach mdławych,
Śmiech płosząc nagle z twarzy zielonkawych...

A więc te piękne, jasne lwowskie noce,
Zbyt krótkie w życiu, niech ożyją w pieśnie;
Niech czar ich wdziękiem rytmów zamigoce,
W słów szumie niech się bodaj ucieleśni
I niech na chwałę brzmi owej świątyni,
W której się takie dobre rzeczy czyni...

I chcę tam z tobą jeszcze iść, Kornelu,
Jeszcze raz z wami snuć zabawę w szczęście,
Tam nam przystało wytrwać, przyjacielu,
Z Rzeczywistością zmagać się na pięście,
Tam pójdźmy razem na gwiazd naszych połów,
Aż nas prześwietlą w dwu ziemskich aniołów!
Lwów, 6 maja 1912 roku

Tadeusz Żeleński - Boy "Słówka", wyd. PIW 1956, PISMA, t. I  

 

piątek, 17 stycznia 2014

William Shakespeare "Sen nocy letniej"

...Godzina ślubów naszych, Hippolito,
Szybko się zbliża; cztery dni szczęśliwe
Nowy sprowadzą księżyc, ale dla mnie
Jak stary miesiąc powoli cienieje!...*

William Shakespeare jest chyba najsłynniejszym w świecie dramaturgiem. Pisał zarówno zabawne, przyciągające do teatrów tłumy ludzi komedie jak i poważne, ambitne tragedie, nad którymi debatują i zastanawiają się zarówno naukowcy jak i reżyserzy. Niewątpliwie coś w tym jest, skoro od setek lat nieprzebrane tłumy gromadzą się w teatrach całego świata, by podziwiać kunszt literacki autora.

Przyznaję się bez bicia, że z dzieł angielskiego dramaturga widziałam tylko "Hamleta" i "Romeo i Julię" (w teatrze telewizji, nie na żywo niestety), i to w wieku, który nie pozwalał do końca zrozumieć ich sensu. Oczywiście przeczytałam też kilka z jego dzieł - dawno, dawno temu... Postanowiłam więc nadrobić zaległości i sięgnęłam po niezbyt wymagającą lekturę - "Sen nocy letniej". Skusił mnie tytuł, skusiły czas i miejsce akcji. Czy jestem zadowolona? Hmmm...

Starożytne Ateny, czasy wiary w greckich bogów i herosów, czasy panowania księcia ateńskiego Tezeusza, który lada dzień poślubić ma Hippolitę. Tymczasem do jego pałacu przychodzi strapiony Egeusz, gdyż planuje wydać za mąż - za Demetriusza - swą piękną córkę Hermię. Ta jednak odmawia, nawet pod groźbą dożywotniego odosobnienia, gdyż kocha Lizandra, i to z wzajemnością. Nie kruszy to jednak ani serca ojca, ani rozsądku narzeczonego. Oboje obstają przy swoim. Cóż więc pozostaje młodym kochankom? Ucieczka! Ze swych planów Hermia zwierza się przyjaciółce, Helenie, która kocha się na zabój w Demetriuszu. Ta chcąc zyskać w oczach ukochanego, wyjawia mu ów sekret... I się zaczyna!

Pogmatwane, prawda? Ale to jeszcze nie koniec. Gdyż jednocześnie autor wprowadza kolejne postacie - Tytanię i Oberona, czyli królową i króla wróżek. Dochodzi między nimi do konfliktu na tle małego indyjskiego pazia, którego oboje pragną mieć w swym orszaku. Kłótnia jest na tyle poważna, że Oberon postanawia ukarać Tytanię za upór. A zemsta ma być słodka - król posiada bowiem sok z bratków o właściwościach magicznych, komu podczas snu choć kropla spadnie na powiekę, ten po przebudzeniu zakocha się w pierwszym ujrzanym stworzeniu. 

A tymczasem... ateńscy rzemieślnicy pragną, na cześć ślubu swego księcia, przedstawić sztukę - historię miłości Pirama i Tyzbe. Ale jak to ludzie niższej klasy społecznej, nie posiadają ani talentu, ani odpowiednich strojów, nie mówiąc już o innych elementach scenografii. Czy ich dzieło ukaże się oczom Tezeusza? O tak, i to z jaką pompą!

Ja widzicie akcja jest bardzo skomplikowana, naszpikowana różnymi postaciami, i na dodatek każdy z każdym w pewnym momencie się spotyka. Większość czasu (nocy) bohaterowie spędzają w lesie, a sok z bratków strasznie komplikuje życie młodszym i starszym kochankom. Wesołe to? Ano wesołe, radosne, ciekawe. Ale nie porywa. I gdyby nie notatka J.I. Kraszewskiego, będąca wstępem do jednego z wydań "Snu nocy letniej", większości alizji i dygresji po prostu bym nie zrozumiała. I tak na przykład: okazuje się, że noc, podczas której dzieją się wszystkie te dziwne rzeczy, to po naszemu "noc świętojańska" czy też "noc Kupały" (co sugeruje angielski tytuł komedii). Dzięki tej notatce zdałam sobie także sprawę z tego, że Szekspir pisząc o wróżkach i innym nadprzyrodzonych stworzeniach narażał się na spore problemy - nie zapominajmy, w jakich czasach żył: wtedy czarownice palono na stosie! Podobno także wprowadzenie trupy rzemieślników miało na celu ośmieszanie innych dramaturgów, którzy tworzyli i wystawiali swe dzieła w tym samym czasie co Szekspir. Czy robili to aż tak nieudolnie, że trzeba było wytykać ich palcami na scenie swego teatru? Tego nie wiem. Ale niezbyt pozytywnie świadczy to o autorze. 

Czytałam w wielu recenzjach, że "Sen nocy letniej" trzeba zobaczyć, by móc wyrobić sobie o nim zdanie, gdyż sama lektura nie oddaje pełnego blasku i magii tej sztuce. Być może. Na pewno, jeśli w trójmiejskich teatrach pojawi się ta komedia, nie omieszkam jej obejrzeć, by skonfrontować moje wyobrażenia i być może nieco przychylniej na nią spojrzeć. Póki co "Sen nocy letniej" jest dobrą lekturą. I nic poza tym.

..Jeżeli łaska, dajcie nam oklaski:
Robin wam z lichwą spłaci wasze łaski...*

* Pierwsze/ostatnie zdanie powyższego dramatu 

wtorek, 14 stycznia 2014

"Cmentarze" Marka Hłaski

Hłasko uważał „Cmentarze” (1957) za nieudane, bo zawierały zbyt wiele historii z życia wziętych (z czasem uznał, że proza powinna składać się wyłączenie ze zmyśleń). Faktycznie, dialogi takie jak ten z celi w komisariacie MO:
– Mówię panu; byłem trochę wstawiony i śpiewałem.
– Co pan śpiewał?
– Czy to nie wszystko jedno?
– Jasna sprawa, że nie. Śpiew a śpiew to kolosalna różnica. O czym pan śpiewał?
– Już nie pamiętam, zresztą naprawdę nieważne… Wojskowa stara piosenka. […]
Nieznajomy gwizdnął.
– Gorzej być nie mogło – powiedział. Leży pan jak amen w pacierzu…
(s. 100)
lub ten telefoniczny z kolegą z pracy:
– Słuchaj, tutaj małe nieporozumienie. Zatrzymano mnie.
– Na odprawie?
– Nie. W komisariacie.
– W ramach akcji „Miasto – Wsi”?
– Nie. Normalnie.
– Aha: deratyzacja.
– Nie. Rzekomy alkoholizm.
– Przecież do walki z alkoholizmem wydelegowaliśmy Cebulaka. Ty, Kowalski, jesteś wydelegowany dla akcji łączności miasta ze wsią.
(s. 119)
i z zebrania partyjnego:
– Towarzysz Nowak ma airdale-terriera, który się nazywa „Samba”. Pytam się: dlaczego „Samba”? Z tym trzeba raz nareszcie skończyć.
– To w wolnych wnioskach – podniosły się okrzyki. – To w wolnych wnioskach.
– Dlaczego czekać aż do wolnych wniosków? – krzyczeli inni. – Z takimi rzeczami trzeba skończyć od razu, słusznie. Dzisiaj „Samba”, a jutro co? Dzieci koreańskie napalmem bombardować, tak?
(s. 136)
mogą dzisiaj uchodzić za zabawne i po prostu wyssane z palca, niestety pisarz zaledwie ubrał w słowa prawdziwe sytuacje. Ta historia przykładnego obywatela i działacza partyjnego, który, posądzony o dywersję, szuka wsparcia u dawnych kolegów z partyzantki, chwilami kuleje i ociera się o patos, dobrze jednak oddaje grozę epoki stalinowskiej. Styl może nie zachwycać, natomiast kafkowski klimat i dialogi zwięźle oddające sedno problemu wyróżniają się tu zdecydowanie na plus. Mnie się podobało, pozostaje pytanie, czy dywagacje o wypaczeniach ideologii mogą jeszcze porywać kolejne pokolenia.
 
Powyższy tekst jest wyjątkiem z dłuższej notki na temat Marka Hłaski.

_____________________________________________
Marek Hłasko "Cmentarze", Czytelnik, Warszawa 1989


poniedziałek, 13 stycznia 2014

80 Urodziny Marka Hłaski


Czy pani wie co to jest ludzkość? Ludzkość jest to parada nikczemnych karzełków. Czy pani wie, co jest największym paradoksem we wszechświecie? Człowiek. Czy pani wie, co to jest - Polska? Jest to kraj, w którym zawsze klęka się przed pałką policjanta, lecz nigdy przed geniuszem.(...)

Marek Hłasko, "Umarli są wśród nas", fragment opowiadania

Dziś - 14 stycznia 2014 roku - mija 80 rocznica urodzin Marka Hłaski, człowieka zbuntowanego, którego kochały i nienawidziły miliony Polaków. Człowieka, którego opowiadania czyta się jak wskazówki, dokąd pójść i jak dojść do celu. Człowieka, którego nie doceniano za życia, a po śmierci stawiano mu pomniki, których wcale nie pragnął...

czwartek, 9 stycznia 2014

Makuszyński dla dorosłych

Kiedyś myślałam, że świat z Makuszyńskim kończy się na Awanturze o Basię, Szatanie z siódmej klasy i Pannie z mokrą głową. Pierwsza mnie urzekła, druga była jedną z najlepszych książek dzieciństwa, a nieprzeczytania trzeciej nie mogłam odżałować.
I myślałam, że to już tyle. Skończyło się dzieciństwo, skończył się i Makuszyński. Ale jednak jest jeszcze ten dla dorosłych.

Jest, ale trochę inny. Jakby pisał do tych dorosłych, którzy go już czytali jako dzieci. Jakby już ich miał i teraz tylko się przypominał, wspominał trochę dawne czasy i trochę się z nimi drażnił.
Daje świetne wiersze i je można czytać w kółko, wciąż i wciąż. Daje (tylko) dobre opowiadania, co - mając w pamięci zwłaszcza Szatana.... - jest dość rozczarowujące; chciałam czegoś więcej, chociaż te właściwie wpisują się w ducha książki. Daje jeszcze udane felietony, tak na poprawę nastroju. A całość to takie kilka słów, żeby się dookoła rozejrzeć dookoła i odetchnąć od świata.

To jest dobry trochę powrót, a trochę odkrywanie nowych spraw. Tylko już w inny sposób - Makuszyński dla dorosłych nie jest do czytania na raz, nie na pochłanianie. W kawałkach jest najlepszy - maksimum przyjemności z jego zabawy słowem.

(Tuż po przeczytaniu książki, rok temu, pisałam o niej też u siebie).

Zdjęcie pochodzi ze strony książki na portalu LubimyCzytac.pl

środa, 8 stycznia 2014

Urodziny Kornela Makuszyńskiego


Kornel Makuszyński, polski pisarz, autor wspaniałych i niezapomnianych książek dla dzieci i młodzieży, obchodzi dziś - 8 stycznia 2014 roku - 130 rocznicę urodzin. 

Z tej okazji pragnę przypomnieć fragment bajki, dzięki której rozpoznają go i dorośli, i dzieci:

[źródło]
"120 przygód Koziołka Matołka", komiks, Gebethner i Wolf 1935

wtorek, 7 stycznia 2014

Podsumowanie roku 2013

Drodzy uczestnicy i obserwatorzy JUBILEUSZOWYCH LEKTUR! 

Rok 2013 odszedł w zapomnienie. Najwyższa pora sprawdzić co, kiedy i w jakich ilościach czytaliśmy w ramach świętowania jubileuszów urodzin pisarzy.

W ubiegłym roku w ramach wyzwania opublikowane zostały 44 opinie książek. Prócz nich opublikowano także biografie i bibliografie niektórych Jubilatów, wspomnienia, pojedyncze wiersze i życzenia urodzinowe - łącznie 108 postów. 

czwartek, 2 stycznia 2014

DAN BROWN - biografia i bibliografia

Dan Brown,  urodzony 22 czerwca 1964 w Exeter w stanie New Hampshire, amerykański pisarz, autor powieści sensacyjnych.

Jest absolwentem Phillips Exeter Academy, ekskluzywnej szkoły średniej z internatem, gdzie jego ojciec był nauczycielem matematyki, potem ukończył Amherst College (1986). Zanim rozpoczął karierę pisarską, zajmował się muzyką, wydał dwa nagrania, jednak nie zdobyły one popularności. Po porzuceniu muzyki uczył języka angielskiego w swojej byłej szkole, Phillips Exeter. Obecnie mieszka w Nowej Anglii. Jego żona Blythe jest z zawodu ilustratorką, pasjonuje się historią sztuki i malarstwem, współpracuje z Brownem przy tworzeniu powieści.

TADEUSZ ŻELEŃSKI (BOY) - biografia i bibliografia

Tadeusz Kamil Marcjan Żeleński, pseud. Boy, urodzony 21 grudnia 1874 w Warszawie, polski lekarz, krytyk literacki i teatralny, pisarz, poeta-satyryk, kronikarz, eseista, tłumacz literatury francuskiej, działacz społeczny, wolnomularz. Był synem Wandy z Grabowskich i Władysława Żeleńskiego, kompozytora. Rodzina pieczętowała się herbem Ciołek.

Tadeusz Żeleński w latach 1892–1900 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wcześniej uczęszczał do Nowodworka. Uczył się wprawdzie, ale jednocześnie prowadził hulaszczy tryb życia, nie stroniąc od alkoholu i gry w karty. Na rok przerwał studia, wpadł w nałóg karciarstwa hazardowego i najważniejszą kwestią życiową stały się dla niego pieniądze. Zdecydował się na stypendium wojskowe (50 guldenów rocznie), które musiał następnie odsłużyć w armii austro-węgierskiej po ukończeniu studiów. Kiedy w 1898 roku z Berlina do Krakowa przeprowadził się Stanisław Przybyszewski, Żeleński stał się jego nieodłącznym towarzyszem, zafascynowany pisarzem i zakochany w jego żonie, przybyłej do Krakowa niedługo później Dagny.

LUCY MAUD MONTGOMERY - biografia i bibliografia

Lucy Maud Montgomery, urodzona 30 listopada 1874 w Clifton na Wyspie Księcia Edwarda, kanadyjska pisarka, najlepiej znana z cyklu powieściowego Ania z Zielonego Wzgórza.

Jedyna córka Hugh Johna Montgomery'ego i Clary Woolner Macneill Montgomery, kiedy miała 21 miesięcy, jej matka zmarła na gruźlicę. Dzieciństwo i młodość (z krótką przerwą na początku lat 90. XIX wieku) przyszła pisarka spędziła z dziadkami. Byli to ludzie o surowych zasadach – nie potrafili okazać wnuczce troski i uczuć. Ostoją dla Maud był Park Corner, dom jej ciotki Annie Macneill Campbell (siostry jej zmarłej matki). Ciotka była dla niej zawsze gościnna; okazywała jej miłość, a jej córki były dla Maud jak rodzone siostry.

VOLTAIRE - biografia i bibliografia

Voltaire (właściwie François-Marie Arouet), urodzony 21 listopada 1694 w Paryżu, francuski pisarz epoki oświecenia, filozof, dramaturg i historyk. Tworzył satyry, powieści, dramaty oraz „Listy”.

Wychowanek kolegium jezuickiego w Paryżu, szybko zyskał sławę jako tragediopisarz oraz dowcipny poeta satyryczny. Czołowa postać oświecenia, członek Akademii Francuskiej. Umysł niezależny, dwukrotnie naraził się władzy: pod zarzutem autorstwa zjadliwej satyry na regenta uwięziony w Bastylii, w rok później wygnany z kraju za obrazę wpływowego arystokraty. Dwuletni pobyt Voltaire'a w Anglii zaowocował przyjęciem filozofii deistów oraz opowiedzeniem się za obroną praw i swobód burżuazyjnych. Napisane po powrocie z wygnania Listy filozoficzne, w których dał wyraz swoim poglądom, wywołały skandal.

KAZUO ISHIGURO - biografia i bibliografia

Kazuo Ishiguro, urodzony 8 listopada 1954 roku, brytyjski pisarz japońskiego pochodzenia. Urodził się w Nagasaki w Japonii, ale jego rodzina przeprowadziła się do Anglii w 1960, kiedy miał pięć lat. Obecnie mieszka w Londynie.

Choć pierwsze trzy opowiadania, które napisał Ishiguro zostały wydane już w roku 1981, jego kariera literacka rozpoczęła się w 1982 roku. W 1983 roku, wkrótce po opublikowaniu swojej pierwszej powieści Kazuo Ishiguro był nominowany przez magazyn Granta jako jeden z "Najlepszych Brytyjskich Młodych Pisarzy". Podobne wyróżnienie otrzymał także w 1993 roku.

ZBIGNIEW HERBERT - biografia i bibliografia

Zbigniew Herbert, urodzony 29 października 1924 we Lwowie, – polski poeta, eseista, dramaturg, twórca słynnego cyklu poetyckiego "Pan Cogito", autor słuchowisk; kawaler Orderu Orła Białego. Z wykształcenia ekonomista, prawnik i filozof.

Pierwszych dwadzieścia lat życia, w tym okres okupacji, spędził w rodzinnym, wielokulturowym Lwowie. Następnie ukończył studia ekonomiczne w Akademii Handlowej w Krakowie i prawnicze na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Studiował też filozofię. W 1951 r. osiadł w Warszawie, skąd od roku 1958 wyruszał na kilkuletnie wyprawy do Europy Zachodniej. Pierwsze teksty publicystyczne ogłosił w roku 1948, pierwsze utwory poetyckie w roku 1951, ale za właściwy debiut poetycki uważał wydany w roku 1956 tom „Struna światła”.

OSCAR WILDE - biografia i bibliografia

Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde, urodzony 16 października 1854 w Dublinie, irlandzki poeta, prozaik, dramatopisarz i filolog klasyczny. Przedstawiciel modernistycznego estetyzmu.

Był synem znanego chirurga, okulisty i laryngologa Sir Williama Wilde'a i Lady Jane Wilde, poetki, która prowadziła jeden z najznamienitszych salonów literackich Dublina.

Młody Oscar Wilde odbierał edukację najpierw w Portora Royal School w Enniskillen (1864-1871), a następnie w Trinity College w Dublinie (1871-1874). Już tam zyskał opinię wybitnie zdolnego, którą potwierdził studiując w latach 1874-1878 w Magdalen College w Oxfordzie. We wszystkich szkołach wyróżniał się, zdobywał nagrody i stypendia. W Oksfordzie w roku 1878 zdobył pierwszy laur poetycki za wiersz "Ravenna". Na uniwersytecie znany był szczególnie ze swego błyskotliwego humoru i daru wymowy, z drugiej strony wyróżniał się ekstrawagancją. Demonstrował swoją zniewieściałość, nosił długie włosy, drwił z "męskich" zawodów sportowych, a swoje pokoje przystrajał pawimi piórami, kwiatami, porcelaną i innymi bibelotami. W tym okresie stał się przedstawicielem estetyzmu, który głosił hasło "sztuka dla sztuki".

GRAHAM GREENE - biografia i bibliografia

Henry Graham Greene, urodzony 2 października 1904 w Berkhamsted, angielski powieściopisarz i dramaturg. Autor powieści psychologicznych, często z sensacyjną akcją wykorzystywaną dla ukazania problematyki etyczno-religijnej. Zaliczany jest do twórców o światopoglądzie katolickim. Pracował także jako dziennikarz i krytyk.

Był czwartym z sześciorga rodzeństwa. Jego młodszy brat – Hugh został później dyrektorem BBC.

Greene studiował w Balliol College w Oksfordzie. W trakcie studiów opublikował swój debiutancki tomik poetycki, który jednak nie odniósł sukcesu. Po uzyskaniu dyplomu zajmował się dziennikarstwem – na początku w "Nottingham", następnie zaś w „The Times”. W tym okresie rozpoczął korespondencję z Vivien Dayrell-Browning, swoją przyszłą żoną, z powodu której nawrócił się na katolicyzm.

MARTYNA WOJCIECHOWSKA - biografia i bibliografia

Martyna Wojciechowska (właściwie Marta Eliza Wojciechowska), urodzona 28 września 1974 w Warszawie, polska prezenterka telewizyjna, dziennikarka, podróżniczka i pisarka.

W wieku 7 lat trenowała gimnastykę artystyczną. Absolwentka XXII Liceum Ogólnokształcącego im. Jose Marti w Warszawie. Z wykształcenia ekonomistka - studiowała zarządzanie i marketing, zdobyła specjalizację z zarządzania zasobami ludzkimi. W 2005 roku obroniła z wyróżnieniem pracę dyplomową na podyplomowych studiach MBA w Polish Open University (Wyższej Szkole Zarządzania). Pasję do motoryzacji łączy z zamiłowaniem do nurkowania i wszelkich sportów ekstremalnych (m.in. wspinaczka wysokogórska) oraz podróżowaniem. W 2002 roku wzięła udział w rajdzie Paryż-Dakar - ukończyła go jako pierwsza Polka i kobieta z Europy Środkowo-Wschodniej. 22 stycznia 2010 roku stanęła na ostatnim szczycie zdobywając Koronę Ziemi. Jest trzecią Polką, która wspięła się na wszystkie najwyższe góry siedmiu kontynentów.

RAFAŁ A. ZIEMKIEWICZ - biografia i bibliografia

Rafał Aleksander Ziemkiewicz, urodzony 13 września 1964 w Piasecznie, polski dziennikarz, publicysta, komentator polityczny i ekonomiczny, pisarz science fiction i działacz fandomu.

Ukończył polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Mąż Aleksandry Ciejek, brat Pawła Ziemkiewicza.

Karierę publicysty zaczynał jako felietonista tygodnika "Najwyższy CZAS!". Pracował też jako dziennikarz i publicysta m.in. w radiu Wawa i PR IV. W 1995 został stypendystą National Forum Foundation. Pracował w krajowym biurze kongresowym amerykańskiej Partii Republikańskiej i wydziale prasowym jej stanowych struktur w Seattle. Związany z "Gazetą Polską" od początku jej istnienia, gdzie najpierw kierował działem cywilizacja, a następne działem publicystyki. Z redakcji odszedł w 1997. Od tej pory jest niezależnym publicystą.

JULIAN TUWIM - biografia i bibliografia

Julian Tuwim, urodzony 13 września 1894 w Łodzi, zm. 27 grudnia 1953 w Zakopanem, polski poeta żydowskiego pochodzenia, pisarz, autor wodewili, skeczy, librett operetkowych i tekstów piosenek.

Ukończył łódzkie gimnazjum (1914), studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim (1916-18). Współpracował z pismem "Pola esperantisimo" (1911-1914), gdzie umieszczał przekłady na esperanto wierszy polskich. Jako poeta debiutował wierszem "Prośba" w "Kurierze Warszawskim" (1913). Od 1915 tłumaczył z języka rosyjskiego, a także współpracował z łódzkimi kabaretami Bi-Ba-Bo i Nowości oraz z teatrzykiem Urania. W 1916-1919 współpracował z warszawskim pismem studenckim "Pro arte et studio". W 1918 był współzałożycielem kabaretu literackiego Pikador, a następnie współtwórcą (1919) i czołowym przedstawicielem grupy poetyckiej Skamander, stałym współpracownikiem miesięcznika "Skamander" (1920-1928, 1935-1939) i tygodnika "Wiadomości Literackie" (od 1924). Zamieszczał utwory na łamach wielu czasopism i dzienników. Prowadził ożywioną działalność jako autor tekstów i piosenek kabaretowych (zwykle podpisywanych pseudonimami). Współpracował z pismami satyrycznymi. Wraz z Antonim Słonimskim i Janem Lechoniem przygotowywał dodatki prima-aprilisowe "Kuriera Polskiego" (1920-1925), razem z nimi pisał także szopki polityczne (1922-1930).

STEFANIA GRODZIEŃSKA - biografia i bibliografia

Stefania Grodzieńska, urodzona 2 września 1914 roku w Łodzi,polska pisarka, aktorka estradowa i teatralna, satyryczka.

Jako dziecko mieszkała w Moskwie, potem wyjechała wraz z rodziną do Berlina. Uczęszczała tam do szkoły baletowej; tańca uczyła się także w Łodzi.

Do Warszawy - miasta, z którym jak deklarowała czuła się najbardziej związana - Grodzieńska przyjechała w 1933 roku. Znalazła pracę w teatrzyku Cyganeria, tańczyła też w Teatrze Kameralnym, w końcu Fryderyk Jarosy zaangażował ją do zespołu Cyrulika Warszawskiego. Podczas pracy nad programem "Słońce" w Cyruliku w roku 1937 Grodzieńska poznała satyryka i komediopisarza Jerzego Jurandota - swojego przyszłego męża. On należał do elity pisał piosenki i teksty kabaretowe. Ona była piplają girlsą, później tancerką solistką. Dał jej swoją książkę z dedykacją: "Żonie". "Mogłeś mi powiedzieć, że jesteś żonaty!" powiedziała z wyrzutem. Nie zrozumiała, że to oświadczyny. Pobrali się miesiąc później.

MARIA KRUGER - biografia i bibliografia

Maria Krüger, urodzona 6 września 1904 w Warszawie, polska pisarka literatury dziecięcej oraz dziennikarka w prasie dla dorosłych czytelników.

Ukończyła Wydział Humanistyczny UW oraz Akademię Nauk Politycznych w Warszawie. Z zawodu ekonomistka.

Debiutowała w 1928 w „Płomyczku”. Pisała również do czasopism: „Świerszczyk”, „Płomyk” oraz przedwojennych: „Dziatwa”, „Słonko” i „Poranek”. Podczas okupacji współdziałała z grupą „Epoka”. Uczestniczyła w powstaniu warszawskim.

JULIO CORTAZAR - biografia i bibliografia

Julio Cortázar, urodzony 26 sierpnia 1914 w Brukseli, argentyński pisarz, autor powieści i zbiorów opowiadań.

Jego rodzice byli Argentyńczykami, w Argentynie otrzymał wykształcenie, mieszkał tam i pracował jako nauczyciel oraz tłumacz. W jego prozie uwagę zwraca kunsztowny język, przeplatanie się świata rzeczywistego i fantastycznego, który pojawia się nagle i często w związku z uczuciami bohatera, grami, które sam ze sobą uprawia, wykrzywioną pseudonaturalistyczną konstrukcją świata. Pisał także opowiadania będące zabawami z pogranicza filologii i wyobraźni, zawierające neologizmy (np. nazwy tańców: tregua, espera, katala w opowieściach o kronopiach i famach) i raptowne przekształcenia utartych językowych fraz, urywania zdań w nieoczekiwanych momentach lub zawiłe, złożone wypowiedzi, które rzadko pozostają jednoznaczne.

DIANA JONES - biografia i bibliografia

Diana Wynne Jones, urodzona 16 sierpnia 1934 w Londynie, angielska autorka powieści fantasy dla dzieci i dorosłych.

W Polsce znana jest za sprawą serii "Światy Chrestomanciego", dwóch powieści o ruchomym zamku oraz powieści "Spisek w Królestwie Czarów". Jest autorką kilkudziesięciu powieści, tłumaczonych na 15 języków.

Jej dzieciństwo ukształtowała II wojna światowa . Rodzina często się przeprowadzała, by ostatecznie osiąść na wsi Essex . Jako dzieci, Diana i jej dwie siostry zostały pozbawione dobrego, stabilnego dostarczania książek przez ojca, który mógłby pokonać Scrooge w konkursie podłości. Diana, uzbrojona w bujną wyobraźnię i niezaspokojone poszukiwanie dobrych książek do przeczytania, zdecydowała, że musi zacząć pisać je sama.

STIEG LARSSON - biografia i bibliografia

Stieg Larsson (właśc. Karl Stig-Erland Larsson), urodzony 15 sierpnia 1954 roku w Skelleftehamm niedaleko Skelleftea, szwedzki dziennikarz zajmujący się prawicowym ekstremizmem i rasizmem, autor powieści kryminalnych, dwukrotnie nagrodzony skandynawską nagrodą Szklanego Klucza. Najbardziej znany jako autor wydanej po jego śmierci trylogii Millenium.

Stieg Larsson urodził się w regionie Västerbotten w północnej Szwecji. Jego ojciec, Erland Larsson, pracował jako rysownik w Västerbottens-Kuriren. Jego rodzice, będąc w trudnej sytuacji materialnej, zmuszeni byli oddać go pod opiekę dziadkowi, z którym mieszkał w Maggliden w pobliżu wsi Bjursele. Jego dziadek, Severin Boström, był zagorzałym antyfaszystą. Podczas II wojny światowej przebywał internowany w obozie w Storsien za swoje antynazistowskie opinie. Jego przeżycia silnie wpłynęły na poglądy młodego Stiega.

TOVE JANSSON - biografia i bibliografia

Tove Marika Jansson, urodzona 9 sierpnia 1914 w Helsinkach, fińska pisarka szwedzkojęzyczna, malarka, ilustratorka i rysowniczka komiksowa, znana najbardziej jako autorka książek o Muminkach.

Ojciec, Viktor Jansson był rzeźbiarzem, a matka, Signe Hammarsten-Jansson – projektantką. Jej bracia również byli artystami: Per Olov Jansson fotografem, Lars Jansson autorem i rysownikiem komiksowym. Rysowała dla satyrycznego pisma "Garm".

W latach 1930-1933 studiowała malarstwo w Sztokholmie, później w Akademii Sztuki Ateneum w Helsinkach. Studiowała również w Paryżu.

JACEK DUKAJ - biografia i bibliografia

Jacek Dukaj, urodzony 30 lipca 1974 w Tarnowie, polski pisarz, autor fantastyki. Pisuje głównie literaturę science fiction, choć niektóre z jego utworów zaliczyć można również do fantasy.

Ukończył III Liceum Ogólnokształcące w Tarnowie. Studiował filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Debiutował opowiadaniem Złota galera, opublikowanym w lutym 1990 w miesięczniku "Fantastyka", napisanym gdy miał 16 lat[1]. Kolejne jego opowiadania ukazywały się drukiem w magazynie literackim "Fenix" oraz "Nowa Fantastyka". W 1997 r. wyszedł debiut książkowy Dukaja, powieść Xavras Wyżryn.

Teksty publicystyczne i recenzje Dukaja publikowane były w "Nowej Fantastyce", "SFinksie", "Miesięczniku", "Framzecie", "Fantomie", "Feniksie" "Science Fiction", "Super Fantastyka Powieść", "Czasie Fantastyki".

ALEKSANDER DUMAS (syn) - biografia i bibliografia

Aleksander Dumas, urodzony 27 lipca 1824 w Paryżu, pisarz i dramaturg francuski, syn naturalny Aleksandra Dumasa, ojca i jego przyjaciółki – Marie Catherine Labay.

Karierę pisarską rozpoczął jako poeta, jednak sławę przyniosły mu powieści Sprawa Clémenceau (L'affaire Clemenceau 1867, wyd. polskie 1883) oraz Dama kameliowa (La Dame aux camélias 1848, wyd. polskie 1870). Ten ostatni melodramat przyniósł autorowi największe uznanie oraz został z dużym sukcesem adaptowany scenicznie (m.in. jako opera Verdiego La Traviata). Powodzenie Damy kameliowej skłoniło Dumasa do zajęcia się dramatopisarstwem. Spod jego pióra wyszły m.in. komedie: Półświatek (1885, wyd. polskie 1896) oraz Cudzoziemka (1876, wyd. polskie 1877), a także liczne felietony oraz artykuły prasowe.

MAGDALENA SAMOZWANIEC - biografia i bibliografia

Magdalena Samozwaniec, z domu Kossak, urodzona 26 lipca 1894 w Krakowie, polska pisarka satyryczna.Wnuczka Juliusza Kossaka, córka Wojciecha Kossaka, siostra Jerzego Kossaka oraz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, z którą tworzyła przez całe życie intelektualno-emocjonalny duet. Stryjeczna siostra Zofii Kossak-Szczuckiej.

Po początkowej nauce w domu uczęszczała do Szkoły Sztuk Pięknych Marii Niedzielskiej, biegle władała językami obcymi - niemieckim, angielskim i francuskim. Debiutowała purnonsensową, satyryczną parodią "Trędowatej" pod tytułem "Na ustach grzechu". Według niektórych źródeł była jedynie pomysłodawczynią i współautorką tej parodii, napisanej wspólnie z siostrą i jej mężem Janem Gwalbertem Pawlikowskim.

HANNA OŻOGOWSKA - biografia i bibliografia

Hanna Ożogowska, urodzona 20 lipca 1904 w Warszawie, polska prozaiczka, poetka i tłumaczka literatury rosyjskiej, niemieckiej i włoskiej.

Ukończyła Instytut Pedagogiki Specjalnej i Wydział Pedagogiczny Wolnej Wszechnicy Polskiej. Debiutowała w 1932 na łamach tygodnika "Płomyk" jako autorka literatury dziecięcej. Do 1951 pracowała w szkolnictwie średnim w Łodzi. Po wojnie była dyrektorką Liceum Pedagogicznego dla Wychowawczyń Przedszkoli w Łodzi. Od 1952 do 1969 była redaktorem naczelnym "Płomyka". W latach 1972–1988 była wiceprezesem Polskiej Sekcji IBBY.

PABLO NERUDA - biografia i bibliografia

Pablo Neruda (właściwie Ricardo Eliecer Neftalí Reyes Besualto), urodzony 12 lipca 1904 w Parral w Chile, poeta chilijski, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1971. Pseudonimu Pablo Neruda użył po raz pierwszy w 1920, kiedy to podpisał nim swoje debiutanckie wiersze opublikowane w czasopiśmie Selva Austral, pseudonim później zalegalizowano. Imię Pablo przyjął prawdopodobnie po francuskim poecie Paulu Verlaine'ie, a nazwisko po czeskim poecie i prozaiku Janie Nerudzie.

Neruda jest uważany za jednego z najwybitniejszych i najbardziej wpływowych poetów XX w. Kolumbijski pisarz, Noblista Gabriel García Márquez nazwał Pablo Nerudę największym poetą XX w. wszystkich języków.

WOJCIECH CEJROWSKI - biografia i bibliografia

Wojciech Daniel Cejrowski, urodzony 27 czerwca 1964 w Elblągu, polski dziennikarz, satyryk, podróżnik, autor książek i publikacji prasowych, publicysta katolicki, kierownik artystyczny biblioteki Poznaj Świat, członek The Explorers Club, socjolog.

Jest synem Stanisława Cejrowskiego – znanego animatora i działacza jazzowego. W wieku 5 lat przeszedł operację usunięcia prawego płuca. Ukończył XVII Liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Warszawie. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie (wydział aktorski), na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (historia sztuki), Uniwersytecie Warszawskim (socjologia i archeologia); studiów tych nie ukończył. Studiował także na Santa Clara University w Kalifornii. W 2010 rozpoczął zaoczne studia socjologiczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. 7 czerwca 2010 obronił licencjat z socjologii, rozpoczynając studia magisterskie. Posługuje się językiem hiszpańskim i angielskim (odmiana amerykańska). Porozumiewa się również w języku rosyjskim oraz portugalskim (odmiana brazylijska).

WILLIAM SHAKESPEARE - biografia i bibliografia

William Shakespeare, urodzony prawdopodobnie 23 kwietnia 1564 w Stratford-upon-Avon, angielski poeta, dramaturg, aktor. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru.

W szkole w Stratford uczył się łaciny, historii, literatury antycznej i retoryki. Prawdopodobnie w okresie kłopotów finansowych ojca, związanych z nielegalnym handlem wełną, musiał przerwać naukę. Nic nie wiadomo o tym, żeby w późniejszym okresie kontynuował edukację. Pracował w kilku magnackich rezydencjach jako guwerner, sekretarz, a także aktor w dworskich przedstawieniach. W 1582 roku osiemnastoletni Szekspir ożenił się z Anne Hathaway, która miała wtedy 26 lat. W związku z różnicą wieku, a także z tym, że Anne była w trzecim miesiącu ciąży, przyjmuje się, że małżeństwo to było wymuszone przez jej rodzinę. Mieli trójkę dzieci: Susannę (ur. w 1583) i bliźnięta o imionach Hamnet i Judith, urodzone w 1585. Hamnet zmarł w 1596 roku; niektórzy przypuszczają, że jego śmierć była jedną z inspiracji do napisania "Hamleta".

WALDEMAR ŁYSIAK - biografia i bibliografia

Waldemar Łysiak (używał następujących pseudonimów literackich Valdemar Baldhead, Archibald, Mark W. Kingden, Rezerwowy Ł.), urodzony 8 marca 1944 w Warszawie – polski pisarz i publicysta, architekt, napoleonista, bibliofil.

Ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa w Warszawie. Następnie kontynuował naukę na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, który ukończył w 1968. Studiował później historię sztuki na Uniwersytecie Rzymskim oraz w Międzynarodowym Centrum Studiów nad Ochroną i Konserwacją Zabytków w Rzymie. W 1977 obronił na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pracę doktorską pt. "Doktryna fortyfikacyjna Napoleona". Wykładał historię kultury i cywilizacji na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.

KOBO ABE - biografia i bibliografia

Kobo Abe (właśc. Kimifusa Abe), urodzony 7 marca 1924 w Tokio, japoński prozaik, dramaturg i autor scenariuszy. Jeden z najbardziej innowacyjnych autorów w powojennej Japonii.

Abe urodził się w tokijskiej dzielnicy Takanogawa (obecnie dzielnica Kita). Dorastał w Mukdenie (obecnie Shenyang) w Mandżurii, gdzie jego ojciec pracował jako lekarz nauczający w szkole medycznej. W 1941 wrócił do Japonii, a w 1943 rozpoczął studia medyczne w Tokijskim Uniwersytecie Cesarskim (obecnie Uniwersytet Tokijski). Dyplom zdobył w 1948, jednak nigdy nie podjął praktyki lekarskiej, poświęcając się wyłącznie karierze literackiej.

MARIA NUROWSKA - biografia i bibliografia

Maria Nurowska, urodzona 3 marca 1944 we wsi Okółek w województwie podlaskim, autorka powieści, opowiadań, słuchowisk i sztuk teatralnych. Studiowała filologię polską i słowiańską na Uniwersytecie Warszawskim. 

Zadebiutowała w 1974 roku na łamach miesięcznika „Literatura”, a popularność i uznanie krytyki przyniosły jej już pierwsze książki: zbiór opowiadań Nie strzelać do organisty (1975) oraz powieść Moje życie z Marlonem Brando (1976). W swoich utworach Maria Nurowska często kreśli portrety psychologiczne bohaterów na tle ważnych wydarzeń historycznych. Najnowsze powieści autorki to Drzwi do piekła (2012) oraz Dom na krawędzi (2012), Sergiusz, Czesław, Jadwiga (2013). Jej książki cieszą się niesłabnącym powodzeniem wśród czytelników zarówno w Polsce, jak i na świecie; zostały przetłumaczone na szesnaście języków, w tym chiński i koreański. 
We Francji i w Niemczech były bestsellerami.

JAROSŁAW IWASZKIEWICZ - biografia i bibliografia

Jarosław Leon Iwaszkiewicz, pseudonim Eleuter, urorził się 20 lutego 1894 w Kalniku w gub. kijowskiej. Polski pisarz (prozaik, poeta i eseista), tłumacz i librecista, współtwórca grupy poetyckiej "Skamander", współpracownik „Wiadomości Literackich”, wieloletni redaktor naczelny „Twórczości”.

Urodzony jako Leon Iwaszkiewicz (imię metrykalne), nazywany imieniem Jarosław w najbliższej rodzinie (w oficjalnych dokumentach zapisano je dopiero po 1945). Jego ojciec Bolesław oraz stryj Zygmunt walczyli w powstaniu styczniowym. W setną rocznicę jego wybuchu zadedykował im opowiadanie „Heydenreich”. Naukę rozpoczął w 1902 w szkole w Warszawie, w 1904 przeniósł się wraz z rodziną do Elizawetgradu (dziś Kirowohrad), gdzie uczęszczał do liceum, a od 1909 mieszkał i uczył się w Kijowie w liceum nr 4. W tymże liceum, w związku z poznaniem uzdolnionych artystycznie kolegów (zwłaszcza Mikołaja Niedźwiedzkiego, którego określał jako swój uniwersytet) oraz nauczycieli, podjął pierwsze próby twórcze, głównie w zakresie komponowania utworów muzycznych, ale także poezji. Po maturze rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim, których jednak nie ukończył. Studiował także w konserwatorium w Kijowie.

BERNARD CORNWELL - biografia i bibliografia

Bernard Cornwell, urodzony w Londynie 23 lutego 1944 roku, matka była Angielką, zaś ojciec kanadyjskim lotnikiem. W dziecińskie został adoptowany przez angielską rodzinę. Karierę zaczynał jako dziennikarz BBC. Zakochał się w Amerykance i wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Nie uzyskawszy pozwolenia na pracę, zajął się pisaniem – tylko to zajęcie nie wymagało posiadania zielonej karty.

Najbardziej znanym cyklem powieści Bernarda Cornwella są przygody angielskiego żołnierza Richarda Sharpe'a, rozgrywające się w czasach napoleońskich. Ukazało się dotąd 21 powieści oraz 3 zbiory opowiadań wydanych w ponad 10 milionach egzemplarzy. Pomysł na Sharpe'a zrodził się w zimie 1980 roku. Początkowo autor zakładał, że napisze dziesięć lub jedenaście książek, jednak czytelnicy skłonili go do kontynuacji serii.

MAREK HŁASKO - biografia i bibliografia

Marek Hłasko urodził się 14 stycznia 1934 roku w Warszawie jako jedyny syn Macieja Hłaski i jego żony Marii Łucji z domu Rosiak. Początkowo Hłasko mieszkał z rodzicami w Złotokłosie, później w Warszawie. W rodzinie Hłasków dzieci chrzczono stosunkowo późno – przyszły pisarz został ochrzczony 26 grudnia 1935 w Kościele Najświętszego Zbawiciela w Warszawie. Podczas chrztu na pytanie „czy wyrzekasz się złego ducha” odpowiedzieć miał „nie”, co przytaczano później jako dowód jego trudnego charakteru.

KORNEL MAKUSZYŃSKI - biografia i bibliografa

Kornel Makuszyński, urodzony się 8 stycznia 1884 roku w Stryju, był jedynym synem, a siódmym z kolei dzieckiem Julii z Ogonowskich i Edwarda Makuszyńskiego, emerytowanego podówczas pułkownika wojsk austriackich, pisarza gminnego kancelarii urzędu w Brzozowej koło Krosna, urzędnika galicyjskiego. Ojciec osierocił rodzinę, gdy Kornel miał 10 lat.

Makuszyński młodość spędził we Lwowie. Tu kształcił się w gimnazjum i studiował w Uniwersytecie im. Jana Kazimierza na Wydziale Filozoficznym. Tu przed I wojną światową pracował też jako kierownik literacki Teatru Miejskiego.