VOLTAIRE - biografia i bibliografia

Voltaire (właściwie François-Marie Arouet), urodzony 21 listopada 1694 w Paryżu, francuski pisarz epoki oświecenia, filozof, dramaturg i historyk. Tworzył satyry, powieści, dramaty oraz „Listy”.

Wychowanek kolegium jezuickiego w Paryżu, szybko zyskał sławę jako tragediopisarz oraz dowcipny poeta satyryczny. Czołowa postać oświecenia, członek Akademii Francuskiej. Umysł niezależny, dwukrotnie naraził się władzy: pod zarzutem autorstwa zjadliwej satyry na regenta uwięziony w Bastylii, w rok później wygnany z kraju za obrazę wpływowego arystokraty. Dwuletni pobyt Voltaire'a w Anglii zaowocował przyjęciem filozofii deistów oraz opowiedzeniem się za obroną praw i swobód burżuazyjnych. Napisane po powrocie z wygnania Listy filozoficzne, w których dał wyraz swoim poglądom, wywołały skandal.



Pisarz po raz kolejny musiał uciekać przed aresztowaniem. Schronienie znalazł w Cirey, wiejskiej posiadłości markizy du Châtelet, gdzie spędził 10 lat. Po śmierci przyjaciółki wyjechał do Berlina i został doradcą króla pruskiego, Fryderyka II. Na jakiś czas osiedlił się w Genewie, by ostatecznie osiąść w Ferney.

Jako tragediopisarz nawiązywał do klasycystycznych wzorów P. Corneille'a i J. Racine'a. Zachowując konwencję gatunku, zastąpił konflikt natury moralnej konfliktem sentymentalnym, połączył dramat miłosny z dramatem na tle religijnym. W tragediach "Edyp" (1718), "Zaira" (1732), "Alzyra" (1736), "Meropa" (1743) i "Mahomet" (1744) Voltaire dał wyraz nowym potrzebom uczuciowym i intelektualnym swoich czasów. Krytyk Kościoła i religii jako narzędzia władzy, napisał głośną w swoim czasie "Henriadę" (1723) i wzorowany na L. Arioście poemat "Dziewica Orleańska".

Dziełami "Wiek Ludwika XIV" i "Szkic o obyczajach i duchu narodu" Voltaire - historiograf zapoczątkował nowy sposób pojmowania historii, rozumianej odtąd jako dzieje cywilizacji i jej rozwoju. Autor rozchwytywanych w Europie "Listów filozoficznych" oraz współpracownik encyklopedystów (D. Diderot), zasłynął jako twórca niedoścignionych w swoim artyzmie powiastek filozoficznych: "Tak toczy się światek" (1746), "Zadig" (1747), "Wizja Babuka" (1748), "Księżniczka Babilonu" (1768), "Prostaczek" (1767) oraz, będącego ukoronowaniem gatunku, utworu "Kandyd, czyli optymizm" (1759).

Voltaire był osobowością złożoną, wyrażał nieraz sprzeczne poglądy, jego postępowanie nierzadko było kontrowersyjne, dlatego wiele różnych ideologii (posługując się wyrwanymi z kontekstu cytatami Voltaire’a) uznało go za swojego patrona (np. ateiści, deiści, rewolucjoniści). Voltaire’owi w rzeczywistości nie można przypisać w pełni żadnej ideologii. Był przede wszystkim zwolennikiem liberalizmu, traktującym z rezerwą każdą religię i ideologię.

W 1758 przeniósł się do posiadłości w Ferney niedaleko Genewy (był to rodzaj „ziemi niczyjej” na granicy francusko-genewskiej). Tu dał się poznać jako utalentowany zarządca i człowiek interesu: rozbudował posiadłość, wprowadził nowe uprawy, założył manufaktury zegarków i pończoch jedwabnych. Pomagała mu w tym jego siostrzenica pani Denis. Voltaire podsumował swoje dokonania w Ferney słowami: Siedlisko 40 dzikusów stało się zamożnym miasteczkiem, zamieszkanym przez 1200 pożytecznych osób. Do Ferney przybywały tłumy wielbicieli Voltaire’a: m.in. artyści, uczeni, arystokraci i dyplomaci (zyskał sobie miano „oberżysty Europy”). 30 marca 1778 przyjechał triumfalnie do Paryża, gdzie tłumy wielbicieli witały go z takim entuzjazmem, że niektórzy historycy uznali to później za prawdziwy początek rewolucji francuskiej. Dwa miesiące przed śmiercią Voltaire wstąpił do loży masońskiej Dziewięciu Sióstr w Paryżu.

Voltaire zmarł 30 maja 1778 w Paryżu. Rząd rewolucyjny z uroczystym ceremoniałem przeniósł 11 lipca 1791 jego zwłoki do Panteonu, gdzie do dziś spoczywa obok Jean-Jacques Rousseau. Pochowano go z wyjątkową pompą. Przebieg uroczystości i stroje uczestników zaprojektował Jacques-Louis David. Głównym elementem ceremonii był pochód w historycznych i współczesnych kostiumach, które miały ilustrować dzieje rewolucji. Niesiono m.in. model Bastylii, a na wozie triumfalnym jechał aktor przebrany za Woltera. Skronie owego „Woltera” wieńczyła alegoria Sławy. W najbardziej podniosłym momencie zaśpiewano Chór patriotyczny do słów Woltera. Muzykę skomponował do niego François-Joseph Gossec, a wykonywał go chór męski z towarzyszeniem orkiestry wojskowej.

[źródło]


BIBLIOGRAFIA:

  1.  Aforyzmy
  2.  Drugi najazd szwedzki: Karol XII
  3.  Elementy filozofii Newtona
  4.  Kandyd, czyli optymizm (1759)
  5.  Księżniczka Babilonu
  6.  Listy o Anglikach albo Listy filozoficzne
  7.  Pamiętniki
  8.  Poema o zapadnieniu Lizbony
  9.  Pogawędki i dialogi filozoficzne
  10.  Powiastki filozoficzne
  11.  Prostaczek (1767)
  12.  Syn marnotrawny
  13.  Śmierć Cezara: Trajedya w trzech aktach z Dzieł Woltera
  14.  Tak toczy się światek...
  15.  Traktat o tolerancji (1767)
  16.  Wolter o życiu, miłości i śmierci