Jarosław Leon Iwaszkiewicz, pseudonim Eleuter, urorził się 20 lutego 1894 w Kalniku w gub. kijowskiej. Polski pisarz (prozaik, poeta i eseista), tłumacz i librecista, współtwórca grupy poetyckiej "Skamander", współpracownik „Wiadomości Literackich”, wieloletni redaktor naczelny „Twórczości”.
Urodzony jako Leon Iwaszkiewicz (imię metrykalne), nazywany imieniem Jarosław w najbliższej rodzinie (w oficjalnych dokumentach zapisano je dopiero po 1945). Jego ojciec Bolesław oraz stryj Zygmunt walczyli w powstaniu styczniowym. W setną rocznicę jego wybuchu zadedykował im opowiadanie „Heydenreich”. Naukę rozpoczął w 1902 w szkole w Warszawie, w 1904 przeniósł się wraz z rodziną do Elizawetgradu (dziś Kirowohrad), gdzie uczęszczał do liceum, a od 1909 mieszkał i uczył się w Kijowie w liceum nr 4. W tymże liceum, w związku z poznaniem uzdolnionych artystycznie kolegów (zwłaszcza Mikołaja Niedźwiedzkiego, którego określał jako swój uniwersytet) oraz nauczycieli, podjął pierwsze próby twórcze, głównie w zakresie komponowania utworów muzycznych, ale także poezji. Po maturze rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim, których jednak nie ukończył. Studiował także w konserwatorium w Kijowie.
Pod koniec nauki w liceum i na początku studiów pracował też jako korepetytor, odbywając wtedy wiele podróży po dworach polskich i rosyjskich na terenie Polski i Ukrainy Naddnieprzańskiej, z których wrażenia będą kanwą licznych późniejszych utworów. Szczególnie istotny dla jego twórczości był pobyt w Byszewach koło Łodzi i znajomość z tamtejszym środowiskiem szlacheckim. W 1918 w związku z rozszerzającym się chaosem rewolucyjnym na Kijowszczyźnie wyjechał do Warszawy.
Jego żoną była pisarka i tłumaczka Anna Iwaszkiewiczowa z domu Lilpop. Miał z nią dwoje dzieci: Marię (ur. 1924) i Teresę (ur. 1928). Dalekim krewnym poety był kompozytor Karol Szymanowski.Od 1928 zamieszkał wraz z żoną w Podkowie Leśnej w posiadłości Stawisko. Dzisiaj znajduje się w niej muzeum.
W latach 1923–1925 był sekretarzem marszałka Sejmu Macieja Rataja. Od 1927 pracował w dyplomacji. Pełnił obowiązki sekretarza ambasady RP w Kopenhadze (1932–1935) i Brukseli (1935–1936). W czasie II wojny światowej działał w strukturach Polski Podziemnej w wydziale kultury i sztuki[2]. Współpracował z prof. Lorentzem przy ratowaniu zabytków kultury. Willa w Stawisku przez cały okres okupacji, a zwłaszcza po upadku powstania warszawskiego, była schronieniem dla wielu Polaków i Żydów zagrożonych aresztowaniem. W szczytowym momencie w majątku ukrywało się ponad 40 osób.
W latach 1945–1946, 1947–1949 i 1959–1980 pełnił funkcję prezesa Związku Literatów Polskich. Od marca 1947 do grudnia 1948 wydawał pismo „Nowiny Literackie”, które miały w jego zamierzeniu wznowić tradycje „Wiadomości Literackich”. Po wojnie bezpartyjny poseł na Sejm PRL, przewodniczący Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju. Od 1958 był także członkiem Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.
Jarosław Iwaszkiewicz był biseksualistą. Motywy homoseksualne były poruszane przez niego zarówno w poezji, jak i prozie. W swoich zapiskach intymnych, dzienniku i listach wprost określa siebie jako homoseksualistę. Wynikało to raczej z jego generacyjnych przyzwyczajeń do określeń z poprzedniej epoki. W świetle współczesnego rozumienia orientacji seksualnych i jego biografii można scharakteryzować go jako biseksualistę.
Pochowany 5 marca 1980 (na jego życzenie w mundurze górniczym) na cmentarzu w Brwinowie pod Warszawą.
Urodzony jako Leon Iwaszkiewicz (imię metrykalne), nazywany imieniem Jarosław w najbliższej rodzinie (w oficjalnych dokumentach zapisano je dopiero po 1945). Jego ojciec Bolesław oraz stryj Zygmunt walczyli w powstaniu styczniowym. W setną rocznicę jego wybuchu zadedykował im opowiadanie „Heydenreich”. Naukę rozpoczął w 1902 w szkole w Warszawie, w 1904 przeniósł się wraz z rodziną do Elizawetgradu (dziś Kirowohrad), gdzie uczęszczał do liceum, a od 1909 mieszkał i uczył się w Kijowie w liceum nr 4. W tymże liceum, w związku z poznaniem uzdolnionych artystycznie kolegów (zwłaszcza Mikołaja Niedźwiedzkiego, którego określał jako swój uniwersytet) oraz nauczycieli, podjął pierwsze próby twórcze, głównie w zakresie komponowania utworów muzycznych, ale także poezji. Po maturze rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim, których jednak nie ukończył. Studiował także w konserwatorium w Kijowie.
Pod koniec nauki w liceum i na początku studiów pracował też jako korepetytor, odbywając wtedy wiele podróży po dworach polskich i rosyjskich na terenie Polski i Ukrainy Naddnieprzańskiej, z których wrażenia będą kanwą licznych późniejszych utworów. Szczególnie istotny dla jego twórczości był pobyt w Byszewach koło Łodzi i znajomość z tamtejszym środowiskiem szlacheckim. W 1918 w związku z rozszerzającym się chaosem rewolucyjnym na Kijowszczyźnie wyjechał do Warszawy.
Jego żoną była pisarka i tłumaczka Anna Iwaszkiewiczowa z domu Lilpop. Miał z nią dwoje dzieci: Marię (ur. 1924) i Teresę (ur. 1928). Dalekim krewnym poety był kompozytor Karol Szymanowski.Od 1928 zamieszkał wraz z żoną w Podkowie Leśnej w posiadłości Stawisko. Dzisiaj znajduje się w niej muzeum.
W latach 1923–1925 był sekretarzem marszałka Sejmu Macieja Rataja. Od 1927 pracował w dyplomacji. Pełnił obowiązki sekretarza ambasady RP w Kopenhadze (1932–1935) i Brukseli (1935–1936). W czasie II wojny światowej działał w strukturach Polski Podziemnej w wydziale kultury i sztuki[2]. Współpracował z prof. Lorentzem przy ratowaniu zabytków kultury. Willa w Stawisku przez cały okres okupacji, a zwłaszcza po upadku powstania warszawskiego, była schronieniem dla wielu Polaków i Żydów zagrożonych aresztowaniem. W szczytowym momencie w majątku ukrywało się ponad 40 osób.
W latach 1945–1946, 1947–1949 i 1959–1980 pełnił funkcję prezesa Związku Literatów Polskich. Od marca 1947 do grudnia 1948 wydawał pismo „Nowiny Literackie”, które miały w jego zamierzeniu wznowić tradycje „Wiadomości Literackich”. Po wojnie bezpartyjny poseł na Sejm PRL, przewodniczący Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju. Od 1958 był także członkiem Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.
Jarosław Iwaszkiewicz był biseksualistą. Motywy homoseksualne były poruszane przez niego zarówno w poezji, jak i prozie. W swoich zapiskach intymnych, dzienniku i listach wprost określa siebie jako homoseksualistę. Wynikało to raczej z jego generacyjnych przyzwyczajeń do określeń z poprzedniej epoki. W świetle współczesnego rozumienia orientacji seksualnych i jego biografii można scharakteryzować go jako biseksualistę.
Pochowany 5 marca 1980 (na jego życzenie w mundurze górniczym) na cmentarzu w Brwinowie pod Warszawą.
BIBLIOGRAFIA:
A. Poezja
1. Oktostychy – 1919
2. Dionizje – 1922
3. Kasydy zakończone siedmioma wierszami (proza poetycka i wiersze) – 1925
4. Księga dnia i księga nocy. Poezje – 1929
5. Powrót do Europy – 1931
6. Lato 1932 – 1933
7. Inne życie – 1938
8. Wiersze wybrane – 1946
9. Ody olimpijskie – 1948
10. Warkocz jesieni i inne wiersze – 1954
11. Ciemne ścieżki – 1957
12. Dzieła. Wiersze – 1958
13. Jutro żniwa – 1963
14. Krągły rok – 1967
15. Xenie i elegie – 1970
16. Śpiewnik włoski – 1974
17. Albumy Tatrzańskie – 1976
18. Mapa pogody – 1977
19. Muzyka wieczorem – 1980
B. Powieści, nowele i opowiadania
1. Zenobia Palmura (powieść poetycka) – 1920
2. Legendy i Demeter – 1921 (zawartość: Legenda o św. Merkurym Smoleńskim, Legenda o Baszcie św. Bazylego, Legenda o św. Balbinie Nieznanej, Gody jesienne, Demeter)
3. Hilary, syn buchaltera (powieść) – 1923
4. Ucieczka do Bagdadu (powieść) – 1923
5. Siedem bogatych miast nieśmiertelnego Kościeja (proza poetycka) – 1924
6. Księżyc wschodzi (powieść) – 1925
7. Pejzaże sentymentalne (opowiadania i felietony) – 1926 (zawartość: Przedmowa, Czytanie Sienkiewicza, Morze, Pod Howerlą, Jak się po Polsce jeździ samochodem, Dojazd do Zakopanego, Wieczór wigilijny, Wiosna w Paryżu, Śnieg, Odwiedziny u Karola Ludwika Philippe, List o piesku naczelnika stacji Conegliano, Niebo, Muzyka gór, Sandomierz, Wiosna i wojny 1918, Poziomka, Ojczyzna Peyrola i Misillona, Ranek w Bois de Boulogne, Nocleg w górach)
8. Zmowa mężczyzn (powieść) – 1930
9. Panny z Wilka (zbiór opowiadań) – 1932 (zawartość: Panny z Wilka, Brzezina)
10. Czerwone tarcze (powieść) – 1934
11. Młyn nad Utratą (opowiadania) – 1936 (zawartość: Nauczyciel, Młyn nad Utratą)
12. Dwa opowiadania – 1938 (zawartość: Słońce w kuchni, Anna Grazzi)
13. Pasje błędomierskie (powieść) – 1938
14. Stara cegielnia. Młyn nad Lutynią (opowiadania) – 1946
15. Nowa miłość i inne opowiadania – 1946 (zawartość: Nowa miłość, Róża, Zygfryd, Bitwa na równinie Sedgemoor, Matka Joanna od Aniołów)
16. Nowele włoskie – 1947 (zawartość: Koronki weneckie I, Koronki weneckie II, Kongres we Florencji, Voci di Roma, Hotel Minerwa, Powrót Prozerpiny, Stracona noc)
17. Wycieczka do Sandomierza (powieść dla młodzieży) – 1953
18. Ucieczka Felka Okonia (opowiadania) – 1954
19. Opowiadania. 1918–1953, t. I–II – 1954 (zawierają oprócz wcześniej drukowanych: Przy moście, Śniadanie u Teodora, Ikar, Światła małego miasta, Cmentarz w Toporowie, Młyn nad Kamionną)
20. Opowieści zasłyszane – 1954 (zawartość: Opowiadanie prowansalskie, Opowiadanie argentyńskie, Borsuk, Kwartet Mendelssohna, Opowiadanie z krainy Papuasów, Opowiadanie brazylijskie)
21. Dzieła. Proza poetycka; Dzieła. Powieści, t. I–II; Dzieła. Opowiadania, t. I–II – 1958
22. Tatarak i inne opowiadania – 1960 (zawartość: Dziewczyna i gołębie, Dzień sierpniowy, Opowiadanie szwajcarskie, Tatarak, Jadwiga (Dzień kwietniowy), Wiewiórka, Dzień listopadowy)
23. Kochankowie z Marony (powieść) – 1961
24. Sława i chwała (powieść), t. I – 1956; t. II – 1958; t. III – 1962
25. Heydenreich. Cienie (opowiadania) – 1964
26. O psach, kotach i diabłach (opowiadania) – 1968 (zawartość: Opowiadanie z psem, Opowiadanie z kotem, Wzlot, Kościół w Skaryszewie)
27. Ogrody – 1974
C. Dramaty
1. Kochankowie z Werony. Tragedia romantyczna w trzech aktach – 1929
2. Lato w Nohant. Komedia w trzech aktach – 1937
3. Maskarada. Melodramat w czterech aktach – 1939
4. Odbudowa Błędomierza. Sztuka w trzech aktach – 1951
5. Dzieła. Dramaty – 1958
D. Libretto
1. Król Roger – 1926
E. Wspomnienia
1. Książka o Sycylii – 1956
2. Książka moich wspomnień – 1957
3. Gniazdo łabędzi. Szkice z Danii – 1962
4. Portrety na marginesach – 2004
1. Oktostychy – 1919
2. Dionizje – 1922
3. Kasydy zakończone siedmioma wierszami (proza poetycka i wiersze) – 1925
4. Księga dnia i księga nocy. Poezje – 1929
5. Powrót do Europy – 1931
6. Lato 1932 – 1933
7. Inne życie – 1938
8. Wiersze wybrane – 1946
9. Ody olimpijskie – 1948
10. Warkocz jesieni i inne wiersze – 1954
11. Ciemne ścieżki – 1957
12. Dzieła. Wiersze – 1958
13. Jutro żniwa – 1963
14. Krągły rok – 1967
15. Xenie i elegie – 1970
16. Śpiewnik włoski – 1974
17. Albumy Tatrzańskie – 1976
18. Mapa pogody – 1977
19. Muzyka wieczorem – 1980
B. Powieści, nowele i opowiadania
1. Zenobia Palmura (powieść poetycka) – 1920
2. Legendy i Demeter – 1921 (zawartość: Legenda o św. Merkurym Smoleńskim, Legenda o Baszcie św. Bazylego, Legenda o św. Balbinie Nieznanej, Gody jesienne, Demeter)
3. Hilary, syn buchaltera (powieść) – 1923
4. Ucieczka do Bagdadu (powieść) – 1923
5. Siedem bogatych miast nieśmiertelnego Kościeja (proza poetycka) – 1924
6. Księżyc wschodzi (powieść) – 1925
7. Pejzaże sentymentalne (opowiadania i felietony) – 1926 (zawartość: Przedmowa, Czytanie Sienkiewicza, Morze, Pod Howerlą, Jak się po Polsce jeździ samochodem, Dojazd do Zakopanego, Wieczór wigilijny, Wiosna w Paryżu, Śnieg, Odwiedziny u Karola Ludwika Philippe, List o piesku naczelnika stacji Conegliano, Niebo, Muzyka gór, Sandomierz, Wiosna i wojny 1918, Poziomka, Ojczyzna Peyrola i Misillona, Ranek w Bois de Boulogne, Nocleg w górach)
8. Zmowa mężczyzn (powieść) – 1930
9. Panny z Wilka (zbiór opowiadań) – 1932 (zawartość: Panny z Wilka, Brzezina)
10. Czerwone tarcze (powieść) – 1934
11. Młyn nad Utratą (opowiadania) – 1936 (zawartość: Nauczyciel, Młyn nad Utratą)
12. Dwa opowiadania – 1938 (zawartość: Słońce w kuchni, Anna Grazzi)
13. Pasje błędomierskie (powieść) – 1938
14. Stara cegielnia. Młyn nad Lutynią (opowiadania) – 1946
15. Nowa miłość i inne opowiadania – 1946 (zawartość: Nowa miłość, Róża, Zygfryd, Bitwa na równinie Sedgemoor, Matka Joanna od Aniołów)
16. Nowele włoskie – 1947 (zawartość: Koronki weneckie I, Koronki weneckie II, Kongres we Florencji, Voci di Roma, Hotel Minerwa, Powrót Prozerpiny, Stracona noc)
17. Wycieczka do Sandomierza (powieść dla młodzieży) – 1953
18. Ucieczka Felka Okonia (opowiadania) – 1954
19. Opowiadania. 1918–1953, t. I–II – 1954 (zawierają oprócz wcześniej drukowanych: Przy moście, Śniadanie u Teodora, Ikar, Światła małego miasta, Cmentarz w Toporowie, Młyn nad Kamionną)
20. Opowieści zasłyszane – 1954 (zawartość: Opowiadanie prowansalskie, Opowiadanie argentyńskie, Borsuk, Kwartet Mendelssohna, Opowiadanie z krainy Papuasów, Opowiadanie brazylijskie)
21. Dzieła. Proza poetycka; Dzieła. Powieści, t. I–II; Dzieła. Opowiadania, t. I–II – 1958
22. Tatarak i inne opowiadania – 1960 (zawartość: Dziewczyna i gołębie, Dzień sierpniowy, Opowiadanie szwajcarskie, Tatarak, Jadwiga (Dzień kwietniowy), Wiewiórka, Dzień listopadowy)
23. Kochankowie z Marony (powieść) – 1961
24. Sława i chwała (powieść), t. I – 1956; t. II – 1958; t. III – 1962
25. Heydenreich. Cienie (opowiadania) – 1964
26. O psach, kotach i diabłach (opowiadania) – 1968 (zawartość: Opowiadanie z psem, Opowiadanie z kotem, Wzlot, Kościół w Skaryszewie)
27. Ogrody – 1974
C. Dramaty
1. Kochankowie z Werony. Tragedia romantyczna w trzech aktach – 1929
2. Lato w Nohant. Komedia w trzech aktach – 1937
3. Maskarada. Melodramat w czterech aktach – 1939
4. Odbudowa Błędomierza. Sztuka w trzech aktach – 1951
5. Dzieła. Dramaty – 1958
D. Libretto
1. Król Roger – 1926
E. Wspomnienia
1. Książka o Sycylii – 1956
2. Książka moich wspomnień – 1957
3. Gniazdo łabędzi. Szkice z Danii – 1962
4. Portrety na marginesach – 2004
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz