WILLIAM SHAKESPEARE - biografia i bibliografia

William Shakespeare, urodzony prawdopodobnie 23 kwietnia 1564 w Stratford-upon-Avon, angielski poeta, dramaturg, aktor. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru.

W szkole w Stratford uczył się łaciny, historii, literatury antycznej i retoryki. Prawdopodobnie w okresie kłopotów finansowych ojca, związanych z nielegalnym handlem wełną, musiał przerwać naukę. Nic nie wiadomo o tym, żeby w późniejszym okresie kontynuował edukację. Pracował w kilku magnackich rezydencjach jako guwerner, sekretarz, a także aktor w dworskich przedstawieniach. W 1582 roku osiemnastoletni Szekspir ożenił się z Anne Hathaway, która miała wtedy 26 lat. W związku z różnicą wieku, a także z tym, że Anne była w trzecim miesiącu ciąży, przyjmuje się, że małżeństwo to było wymuszone przez jej rodzinę. Mieli trójkę dzieci: Susannę (ur. w 1583) i bliźnięta o imionach Hamnet i Judith, urodzone w 1585. Hamnet zmarł w 1596 roku; niektórzy przypuszczają, że jego śmierć była jedną z inspiracji do napisania "Hamleta".



Nic nie wiadomo o siedmiu latach jego życia, które nastąpiły po przyjściu na świat bliźniąt. Ten czas określa się jako the lost years (stracone lata). Istnieją tylko domysły, co mogło dziać się w tym okresie. Być może William został aresztowany i osadzony w więzieniu za kłusownictwo. Istnieje też teoria, mówiąca, że pracował jako nauczyciel. Możliwe, że w późniejszym okresie walczył jako żołnierz w Holandii lub służył w szlacheckiej rodzinie. Przypuszcza się także, że podróżował po kontynencie, gdzie poznał takie osobistości jak Michel de Montaigne czy Giordano Bruno. Najbardziej prawdopodobna jest wersja, która zakłada, że dołączył do grupy teatralnej w Londynie i tam służył jej pomocą.

W 1598 roku jego nazwisko zaczęło pojawiać się w charakterze autora sztuk. Przekaz mówi, że oprócz tego, że pisał dla Trupy Lorda Szambelana teksty nowych utworów, zajmował się finansami grupy, grywał także niewielkie role w spektaklach. Był współwłaścicielem "Globe Theatre".

Wiele z jego dramatów czerpie motywy z literatury dawniejszej, co wpisywało się w specyfikę epoki, w której nie istniały jeszcze prawa autorskie, a wszelka imitacja, trawestacja i intertekstualność była jedną z najbardziej cenionych cech ówczesnej literatury. "Hamlet", na przykład, bazuje na nieprzetrwałym do naszych czasów Ur-Hamlecie, zaś "Król Lear" na wydanej wcześniej sztuce pod tym samym tytułem. Inspiracją do ich napisania były także dzieła włoskie i angielskie, takie jak nowele i kroniki. Szekspir uważał za dobrą metodę korzystanie ze sprawdzonych wzorców – przykładowo: postać Falstaffa, pojawiająca się w "Henryku IV", część 1 i część 2, okazała się tak popularna, że umieścił ją także w "Wesołych kumoszkach z Windsoru". Jednocześnie za najważniejsze kryterium oceny uznawał reakcję publiczności, był gotów się jej podporządkowywać, o czym świadczyć może utwór "Jak wam się podoba".

O ile wcześniejsze dzieła znacznie się od siebie różnią charakterem, o tyle te pisane później poruszają podobne tematy, takie jak zdrada, przyjaźń, morderstwo, władza i ambicje. Utwory powstałe jako ostatnie zawierają więcej elementów fantastycznych, błyskotliwych rozwiązań. Trzeba jednocześnie pamiętać, że nie jest możliwe dokonanie jednoznacznego podziału sztuk Szekspira, a wszelkie rozróżnienia są jedynie umowne.Istnieje wiele kontrowersji co do chronologii powstawania jego utworów. Poza tym, z uwagi na fakt, że nigdy nie wydał autoryzowanej edycji swoich sztuk, ciężko jest ustalić ich właściwą wersję; dla niektórych dzieł istnieje kilka różniących się od siebie wydań. Ten stan rzeczy sprawia, że ustalenie dokładnej treści utworów jest jedną z głównych kwestii nad którymi pochylają się współcześni badacze. Ze względu na to, że w jego czasach nie było jeszcze ustalonych zasad pisowni, niektóre słowa zapisywał w różny sposób, co potem powodowało, że przepisujący je często zmieniali ich znaczenie. Istnienie kilku różniących się od siebie w szczegółach wydań tego samego utworu jest także tłumaczone tym, że Szekspir z biegiem lat wprowadzał w swoich utworach zmiany.

Napisał około 40 sztuk, 154 sonety, a także wiele utworów innych gatunków. Mimo że cieszył się popularnością już za życia, jego sława rosła głównie po śmierci, dopiero wtedy został zauważony przez prominentne osobistości. Uważa się go za poetę narodowego Anglii.Eksperci uważają, że większość swoich prac napisał między 1586 a 1612 rokiem. Przedmiotem ciągłej debaty jest ich chronologia, a nawet kwestia autorstwa większości z nich. Wielokrotnie podnoszono kwestię autorstwa dzieł Szekspira. Większość literaturoznawców uważa takie spekulacje za czyste teorie spiskowe, jednak pewna liczba powszechnie znanych autorytetów z różnych dziedzin powątpiewała w autorstwo tej twórczości lub otwarcie je kwestionowała, przypisując je innym twórcom niż Szekspir. Wśród tych autorów byli m.in. Słonimski, Dickens, Twain, Whitman, Bismarck, Freud czy John Denham Parsons.

Był jednym z niewielu dramaturgów, którzy z powodzeniem tworzyli zarówno komedie jak i tragedie. Sztuki Szekspira zostały przetłumaczone na większość języków nowożytnych, inscenizacje mają miejsce na całym świecie. Jest również najczęściej cytowanym pisarzem anglojęzycznego świata. Wiele jego neologizmów weszło do codziennego użycia. Lista słów, które wprowadził do języka angielskiego, liczy około 600 pozycji. Przez lata dyskutowano na temat jego życia, orientacji seksualnej i religijności.

William Shakespeare zmarł w wieku 52 lat, 23 kwietnia 1616. Ostatnie lata życia spędził w New Place.Został pochowany w absydzie kolegiaty Świętej Trójcy w Stratford. To wyróżnienie spotkało go jednak nie ze względu na jego sławę jako pisarza: kupił ten przywilej za kwotę 440 funtów. Jego pomnik przedstawia go jako poetę z piórem w ręce. Na nagrobku Szekspira, pod popiersiem, znajduje się łacińskie epitafium i wiersz w języku angielskim. Epitafium głosi:    

IVDICIO PYLIUM, GENIO SOCRATEM, ARTE MARONEM,
TERRA TEGIT, POPULUS MAERET, OLYMPUS HABET

Pierwszą część możemy przetłumaczyć jako "Pylos w osądach, Sokrates w geniuszu, Maro w sztuce". Słowa te odnoszą się do mądrego króla Nestora, władcy Pylos, filozofa Sokratesa i Wergiliusza (jego cognomen brzmiał Maro). Druga część znaczy: "Ziemia go grzebie, ludzie opłakują, do Olimpu należy".

[źródło]

BIBLIOGRAFIA:

Kroniki:

 1.   Król Jan (ok. 1595–1596)
 2.   Henryk VI, część 1 (ok. 1591)
 3.   Henryk VI, część 2 (ok. 1591)
 4.   Henryk VI, część 3 (ok. 1591)
 5.   Ryszard III (1590–1593)
 6.   Henryk V (1599)
 7.   Henryk IV, część 1 (1596)
 8.   Henryk IV, część 2 (1597)
 9.   Ryszard II (1595)   [darmowy e-book]
 10.  Henryk VIII (1596–1598)

Komedie:

 1.   Komedia omyłek (ok. 1591)
 2.   Stracone zachody miłości (1594)
 3.   Poskromienie złośnicy (1594)   [darmowy e-book]
 4.   Dwaj panowie z Werony (1590–1595)
 5.   Sen nocy letniej (1595)   [darmowy e-book]
 6.   Kupiec wenecki (1596)
 7.   Wiele hałasu o nic (ok. 1598–1599)
 8.   Jak wam się podoba (1599–1600)   [darmowy e-book]
 9.   Wieczór Trzech Króli (1600)
 10.  Wesołe kumoszki z Windsoru (1602)   [darmowy e-book]
 11.  Perykles, książę Tyru (1608)
 12.  Wszystko dobre, co się dobrze kończy (1602–1603)
 13.  Miarka za miarkę (1604)
 14.  Cymbelin (1609)
 15.  Opowieść zimowa (1610–1611)
 16.  Burza (1611)   [darmowy e-book]
 17.  Dwóch szlachetnych krewnych (1614)

Tragedie:

  1.  Tytus Andronicus (1593)
  2.  Romeo i Julia (1595)   [darmowy e-book]
  3.  Juliusz Cezar (1600)   [darmowy e-book]
  4.  Troilus i Kresyda (1601)
  5.  Hamlet (1600)   [darmowy e-book]
  6.  Otello (1605)   [darmowy e-book]
  7.  Król Lear (1605)   [darmowy e-book]
  8.  Makbet (1606)   [darmowy e-book]
  9.  Antoniusz i Kleopatra (1606–1607)
  10.  Koriolan (1607)
  11.  Tymon Ateńczyk (1608)

Wiersze i poematy:

  1.  Sonety (1609)
  2.  Wenus i Adonis (1593)
  3.  Gwałt na Lukrecji (1594)
  4.  Namiętny pielgrzym (1599)
  5.  Feniks i gołąb (1601)
  6.  Skarga zakochanej (1610)